Ang dalawang edisyon ng aklat na "Jose Corazon de Jesus: Mga Piling Tula"

ANG DALAWANG EDISYON NG AKLAT NA "JOSE CORAZON DE JESUS: MGA PILING TULA"

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Mayroon na akong dalawang edisyon ng aklat na "Jose Corazon de Jesus" Mga Piling Tula" na ang pagitan ng pagbili ko sa mga ito ay dalawampung taon at apat na buwan. Ang editor ng mga nasabing aklat ay si National Artist for Literature Virgilio S. Almario.

Ang unang edisyon, na may paunang salita ng namayapa nang dating Senador Blas F. Ople, ay nabili ko sa halagang P250.00 sa National Book Store sa Gotesco Grand Central sa Lungsod ng Caloocan noong Disyembre 23, 2003. May sukat itong 5 3/4 x 8 3/4, may kapal na kalahating pulgada, at binubuo ng 252 pahina, 200 pahina ang nasa Hindu-Arabic numeral habang 52 pahina ang naka-Roman numeral.

Ang ikalawang edisyon naman ay nabili ko sa halagang P350.00 noong Abril 17, 2024, sa Gimenez Gallery ng UP Diliman, habang inilulunsad doon ang 50th UMPIL National Writers Congress at ika-37 Gawad Pambansang alagad ni Balagtas. May sukat itong 5 3/4 x 8 3/4, may kapal na 7/8 pulgada, at binubuo ng 270 pahina, 260 pahina ang nasa Hindu-Arabic numeral habang 10 naman ang bumubuo sa pahinang pampamagat, karapatang-sipi at talaan ng nilalaman.

Sa pabalat ng unang edisyon ay tatlo ang litrato ni de Jesus, habang isang litrato na lang sa binagong edisyon.

Sa unang edisyon, ang pambungad ni Almario, na may pamagat na "Mga Kuwintas ng Bituin at Luha: Isang Pagbabalik sa Buhay at Tula ni Jose Corazon de Jesus" ay nagsimula sa pahina xiii at nagtapos sa pahina l, o pahina 13 hanggang 50. Kaya 38 pahina iyon (50 - 13) + 1 = 38.

Sa ikalawang edisyon, nagkaroon ng mga dagdag o inapdeyt ni Almario ang pambungad, subalit umabot na lamang iyon ng 33 pahina, dahil mas maliit ang sukat ng font nito kumpara sa unang edisyon. Nakalagay din sa dulo niyon:

Unang bersiyon: 9 Oktubre 1984

Binago: 22 Oktubre 2022

Gayunpaman, napansin ko sa ikalawang edisyon na may ilang natanggal na tula mula sa unang edisyon.

Suriin natin ang talaan ng nilalaman. Hinati sa apat na kabanata ang mga tula, na nilagyan ng pamagat:

Ibong Asul - 32 tula sa unang edisyon; 29 tula sa ikalawang edisyon; 3 tula ang nawala

Ang Pamana - 38 tula sa unang edisyon; 32 tula sa ikalawang edisyon; 6 na tula ang nawala

Sa Siyudad ng Ilaw - 32 tula sa unang edisyon; 24 tula sa ikalawang edisyon; 8 tula ang nawala

Bayan Ko - 29 tula sa unang edisyon; 27 tula sa ikalawang edisyon; 2 tula ang nawala

Kung isasama ang pambungad na tulang Paghahandog na nasa una't ikalawang edisyon, na hindi kasama sa mga nabanggit na kabanata, ang unang edisyon ay binubuo ng 132 tula, habang ang ikalawang edisyon ay binubuo na lamang ng 113 tula, at 19 na tula ang tinnggal sa ikalawang edisyon.

Kaya maganda pa ring mayroon ako ng unang edisyon dahil mababasa ko pa rin ang nawalang 19 na tula sa ikalawang edisyon.

Kumatha ako ng munting tula hinggil dito:

ANG AKLAT NG MGA TULA NI HUSENG BATUTE

mayroon na akong / dalawang edisyon

ng aklat ng tula / ni Jose Corazon

de Jesus, tunay na / naging inspirasyon

sa tugma't sukat na / dito natitipon

ngunit una'y tila / iba sa ikalwa

pagkat labingsiyam / na tula'y wala na

siya namang aking / ipinagtataka

na tulang nawala'y / wala ring kapara

gayunman, saludo / pa rin kay Sir Rio

siyang nagsaliksik / at nagtipon nito

nagkaroon tayo / ng nasabing libro

mga tulang ginto / bagamat di puro

tanging masasabi'y / maraming salamat

mga tula rito'y / nakapagmumulat

tulang Manggagawa'y / inspirasyong sukat

na paborito kong / agad nadalumat

05.17.2024

Kurus, at hindi krus, ang nasa tulang Manggagawa ni Jose Corazon de Jesus

KURUS, AT HINDI KRUS, ANG NASA TULANG MANGGAGAWA NI JOSE CORAZON DE JESUS

Maikling talakay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Marami ang nagkakamali ng pagkopya sa tulang Manggagawa ni Jose Corazon de Jesus, ang dakilang makata ng ika-20 siglo, at naging Unang Hari ng Balagtasan sa bansa.

Lalo na't sasapit ang Mayo Uno, ang Pandaigdigang Araw ng Paggawa, sinisipi nila ng buo ang tulang Manggagawa, subalit nagkakamali na sila ng pagsipi sa salitang "kurus" na ginagawa nilang "krus" sa pag-aakalang mali o typo error ang pagkatipa.

Subalit kung susuriin natin ang buong tula, binubuo ito ng labing-anim na pantig bawat taludtod, na may sesura o hati sa ikawalong pantig. Kaya sa ikalabindalawang taludtod ay sakto sa ikawalong sesura ang "kurus".

hanggang hukay ay gawa mo (8 pantig)

ang kurus na nakalagay (8 pantig)

Halina't balikan natin ang nasabing tula, na nasa aklat na "Jose Corazon de Jesus: Mga Piling Tula",  Binagong Edisyon, pahina 145, na nilathala ng San Anselmo Press noong 2022.

Lagyan natin ng slash o paiwa (/) sa ikawalong pantig o sesura upang makita natin ang bilang ng mga pantig.

Manggagawa

by José Corazón de Jesús

Bawat palo ng martilyo / sa bakal mong pinapanday

alipatong nagtilamsik, / alitaptap sa kadimlan;

mga apoy ng pawis mong / sa Bakal ay kumikinang

tandang ikaw ang may gawa / nitong buong Santinakpan.

Nang tipakin mo ang bato / ay natayo ang katedral

nang pukpukin mo ang tanso / ay umugong ang batingaw,

nang lutuin mo ang pilak / ang salapi ay lumitaw,

si Puhunan ay gawa mo, / kaya ngayon'y nagyayabang.

Kung may ilaw na kumisap / ay ilaw ng iyong tadyang,

kung may gusaling naangat, / tandang ikaw ang pumasan

mula sa duyan ng bata / ay kamay mo ang gumalaw

hanggang hukay ay gawa mo / ang kurus na nakalagay.

Kaya ikaw ay marapat / dakilain at itanghal

pagkat ikaw ang yumari / nitong buong Kabihasnan.

Bawat patak ng pawis mo'y / yumayari ka ng dangal,

dinadala mo ang lahi / sa luklukan ng tagumpay.

Mabuhay ka nang buhay na / walang wakas, walang hanggan,

at hihinto ang pag-ikot / nitong mundo pag namatay.

Inulit din ng makatang Jose Corazon de Jesus sa isa pa niyang tula ang pagkakagamit sa salitang "kurus".

Sa isang mahaba at dating kalsada

ang kurus sa Mayo ay aking nakita.

O, Santa Elena!

Sa buhok, mayroong mga sampagita;

sa kamay may kurus siyang dala-dala

ubod po ng ganda.

- unang saknong ng tulang Gunita sa Nagdaang Kamusmusan mula sa aklat na Jose Corazon de Jesus: Mga Piling Tula, pahina 91

Suriin pa natin ang mga tula ng tatlo pang makatang halos kasabayan ni de Jesus, tulad nina Gat Amado V. Hernandez, na naging Pambansang Alagad ng Sining noong 1973, makatang Florentino T. Collantes, na nakalaban ni de Jesus sa unang Balagtasan noong 1924, at makatang Teo S. Baylen, sa paggamit nila ng salitang "kurus" imbes na "krus".

ANG PANAHON

ni Gat Amado V. Hernandez

Kurus na mabigat / sa ayaw magsakit

ligaya sa bawa't / bihasang gumamit;

pagka ang panaho'y / lagi nang katalik

ay susi sa madlang / gintong panaginip.

- ikawalong saknong ng 16 na saknong na tulang Ang Panahon ni Gat Amado V. Hernandez, mula sa aklat na Amado V. Hernandez: Tudla at Tudling, pahina 370

ANG LUMANG SIMBAHAN

ni Florentino T. Collantes

Sa isang maliit / at ulilang bayang

pinagtampuhan na / ng kaligayahan

ay may isang munti / at lumang simbahang

balot na ng lumot / ng kapanahunan.

Sa gawing kaliwa / may lupang tiwangwang

ginubat ng damo't / makahiyang-parang.

Sa dami ng kurus / doong nagbabantay

makikilala mong / yaon ay libingan.

- unang saknong ng 17 saknong na tulang Ang Lumang Simbahan, mula sa aklat na Ang Tulisan at Iba Pang Talinghaga ni Florentino T. Collantes, pahina 167

TATLONG KURUS SA GOLGOTA

ni Teo S. Baylen

Ikaw, ako't Siya / ang kurus sa Bundok,

Isa'y nanlilibak, / nanunumpang lubos;

Isa'y nagtitikang / matapat at taos,

At nagpapatawad / ang Ikatlong Kurus!

- mula sa aklat na Tinig ng Darating ni Teo S. Baylen, pahina 53

Marami pang makata noong panahon bago manakop ang Hapon ang sa palagay ko'y ganito nila binabaybay ang salitang "kurus". Gayunman, marahil ay sapat na ang ipinakitang halimbawa ng apat na makata upang maunawaan nating "kurus" na dalawang pantig at hindi "krus" ang pagbaybay ng mga makata noon ng salitang iyon.

Kaya napakahalagang maunawaan ng sinuman, lalo na kung kokopyahin ang mga tula ng mga sinaunang makata para ipalaganap, na may patakaran sa panulaang Pilipino na tugma't sukat (may eksaktong bilang ang bawat pantig), bukod pa sa talinghaga't indayog. Unawain natin at huwag basta baguhin ang kanilang tula dahil lang akala natin ay mali o typo error.

Lalo na pag sasapit ang Mayo Uno, ang Pandaigdigang Araw ng Paggawa, na muling inilalathala ng mga kasama sa kilusang paggawa ang tulang Manggagawa ni Jose Corazon de Jesus, sa kanilang account sa pesbuk o anumang social media.

05.02.2024